Pay (hisse) varantları ve pay varantlarında yatırım yapmak, yatırımcıların yüksek risk iştahı ve alternatif kazançlar arayışında yeni adresler olarak hızla yükseliyor. Varant enstrümanları ile yeni tanışan Türk yatırımcı için pay varantları ve pay varantlarında nasıl işlem yapılır en çok ilgi çeken borsa konuları arasında yer alıyor. Peki, pay varantları nedir ve pay varantlarında nasıl işlem yapılır?
Pay (hisse) varantları nedir?
Borsa İstanbul’da pay varantlarında yatırım, Borsa İstanbul BİST 30 endeksini oluşturan hisselerin dayanak varlık olduğu varant enstrümanlarında alım – satım işleminin yapılmasıdır.
Varant enstrümanları, daha az miktarlarla spot piyasa dayanak varlıklarının fiyat hareketlerinden faydalandırmak amacıyla kaldıraçlı ve vadeli işlem imkanı tanıyan enstrümanlardır.
Hisse varantları da diğer varant enstrümanlarında olduğu gibi genellikle BİST 30 endeksinde belirli bir vade içinde ya da vade sonunda belirli bir miktarda belirli kullanım fiyatı üzerinden alım ve satım hakkı tanıyan menkul kıymet opsiyonlarıdır. Varantlar yatırımcıya vade sonunda alma veya satma hakkı verirken diğer taraftan herhangi bir yükümlülük getirmez.
Hisse varantlarında Borsa İstanbul Pay piyasasında işlem gördüğünü belirtmiştir. Takas koşulları da tıpkı pay piyasasında olduğu gibi T+2’dir. Hisse varantlarına BİST 30 endeks varantlarının geneli dahildir Mesela; Petkim, Akbank, Sabancı Holding, Ereğli Türk Hava Yolları, Garanti, Pegasus, gibi birçok hisse varantında işlem yapılabilir.
Hisse varantları aracı kurumlar tarafından piyasa yapıcılık zorunluluğu ile ihraç edilir. Varant ihraççısı aracı kurumlar ihraç ettikleri pay varantında sürekli fiyat kotasyonu vererek likidite sağlamak zorundadır ki; bu pay varantlarının önemli avantajlarından biridir.
Pay varantlarının avantaj ve dezavantajları
Pay varantları dayanak varlığın fiyat hareketlerinden spekülatif kazanç elde etme, spot piyasa varlıklarında risk yönetimi ve piyasalar arasında arbitraj olanağı sağlar. Ayrıca düşük işlem komisyonları, teminat gerektirmemesi, yüksek likidite, limitli zarar limitsiz kar, çift yönlü işlem avantajı, etkin kaldıraç imkanı, asimetrik getiri hisse varantlarını cazip kılan avantajlardır.
Pay varantlarının riskli özellikleri arasında ise kaldıraç sistemi, zaman değeri ve vade unsurları yer alır. Pay varantları dahil tüm varantlarda vade sonuna yaklaştıkça zaman değeri kaybı oluşur ve vade sonunda zaman değeri sıfırlanır. Dolayısıyla zaman değeri kaybının üstünde pozisyon kazancı oluşmalıdır ve işlem stratejisi vade içinde gerçekleşmelidir ki yatırımcı kar elde edebilsin. Açılan pozisyon piyasa fiyat hareketi ile terste kalırsa açılan pozisyonlarda tüm varant primini kaybetme riski vardır. Bu riski yatırımcının almasının sebebi limitli zarar karşısında kar potansiyelinin limitsiz olmasıdır.
Hisse varantlar hakkında bilinmesi gereken temel özellikler
Varantlarda işlem yapılabilmesi için varant primi adı altında varant kullanım fiyatı vardır. Kullanım bedeli vade sonunda varanttan doğan alım – satım hakkının kullanılabileceği fiyatı gösterir.
Varantlar vadeli ve kaldıraçlı enstrümanlardır.
Varantlar Avrupa tipi ve Amerikan tipi varantlar olarak ikiye ayrılır. Avrupa tipi varantlarda, varanttan doğan haklar sadece vade sonunda kullanılabilirken, Amerikan tipi varantlarda vade sonuna kadar istenilen bir tarihte kullanılabilir.
Varantlar, kotasyon fiyat aralığı içinde (kotasyon dahil) serbest marjla işlem görür.
Varantlarda açığa satış, kredili satış ve ödünç işlemi yapılamaz.
Varantlarda emir işlemleri hisse senetleri ile aynı kurallarla yapılır. Emir bölme, fiyat ve miktar iyileştirme / kötüleştirme yapılabilir ve kotasyon aralığı dışında da özel emirler verilebilir.
Varantlarda piyasa yapıcı tarafından kotasyon verilmeden emir kabulü ve işlemler başlamaz.
Varantlar hisse senetlerinde olduğu gibi kâr payı hakkı, yeni pay alma hakkı (rüçhan), tasfiye bakiyesine katılma hakkı, şirket yönetimine katılma hakkı, oy hakkı ve bilgi alma hakkı sağlamaz.
Pay varantlarında işlem saatleri 10:00-13:00 / 14:00-18:00 saatleri arasındadır.
Varantlarda nasıl işlem yapılır?
Varantlarda işlem yapmak hisse senetlerinde işlem yapmaktan çok farklı değildir. Aracı kurumunuz tarafından sağlanan işlem platformu üzerinden istediğiniz hisse varantlarında ve diğer varant gruplarında işlem yapabilirsiniz.
Hisse varantında pozisyon açmak için varant işlem platformu üzerinden işlem yapılmak istenen hisse varantı, beklenti yönü, lot büyüklüğü seçilerek emir iletimi yapılır. Emrin piyasa yapıcının kotasyonu ya da diğer kurum ve varant yatırımcılarının emri ile eşleşmesi sonucu emir gerçekleşmiş olur. Vade içinde emir kapatılması da açılmış emrin tersi yönünde emir verilmesi ve emrin piyasa ile eşleşmesi sonucu olur. Aradaki fark yatırımcı hesabına yansır. Yatırımcı dilerse vade sonunu bekleyerek karda olduğu varanttan doğan haklarını kullanabilir eğer varant karda değilse varanttan doğan haklarını kullanmayarak sadece varant primi kadar risk almış olur.
Varant yatırımlarında parametrelere dikkat
Hisse varantlarında işlem yapmak çok kolaydır fakat yatırım karı açısından dikkat edilmesi gereken varant paraketeler vardır ve bu parametreler hisse varantının karı üzerinde direkt etkilidir. Mesela, çarpan, zaman değeri, etkin kaldıraç vs gibi. Varantlarda yatırım yaparken nelere dikkat edilmesi konusunda uzmanlardan yardım alabilirsiniz. Sektörün ödüllü ve lider kurumu GCM Yatırım, güçlü mali yapısı, dünya standartlarında teknolojik alt yapısı ve alanında uzman kadrosu yatırımcı dostudur.
Varant hesabı nasıl açılır?
Banka veya aracım kurumlarında yatırım hesabı ve varant hesabınız yoksa kimlik beyanı, yatırım sözleşmesi ile birlikte varant sözleşme kitini imzalaması yeterlidir. Risk bildirim formunun da doldurulması ile varant müşteri hesabı açılmış olur. Açılan varant müşteri hesabına varant kullanma primin yatırılması ile işlem yapmaya başlanabilir.
Hisse varantlarda diğer enstrümanlarda GCM Yatırım avantajları ile işlem yapabilirsiniz. Daha fazla bilgi için kurumun webadresini ziyaret edebilirsiniz.